Sành điệu Internet - “Bầy đàn” & Văn hóa đọc

08:19 CH @ Thứ Hai - 17 Tháng Mười Một, 2014

Văn hóa đọc xem ra là vấn đề có vẻ trầm trọng, kéo theo nhiều băn khoăn, phiền não của những người tâm huyết với sách. Người ta mở biết bao nhiêu Hội thảo, diễn đàn trên báo bay trong... hội trường để bàn về việc làm sao cho sách in, báo in "trụ” được trong cuộc cạnh tranh dữ dội với lnternet. Tràn ngập trong những cuộc hội họp ấy là lời than phiền về tương lai của sách và luận điểm người ta đưa ra nhiều nhất là: Internet sẽ “nuốt chửng" sách in truyền thống, thật đáng lo ngại!

Quả là đáng lo ngại, không phải lo vì sách in sẽ biến mất, mà lo vì người ta mất quá nhiều thời giờ tranh luận những điều không đâu, trong khi có thể dành thời gian ấy cho những việc có ích hơn, chẳng hạn như làm ra những cuốn sách hay hơn, đẹp hơn, tiếp thị tốt hơn...

Dẫn chứng hiển nhiên cho những lo lắng không đâu vừa kể trên chính là ở những nơi đã phát minh la Internet. Ở Mỹ, ở Châu Âu... sách vẫn bán chạy như trước cứ vài năm lại có những kỷ lục tiêu thụ sách ở mức phi thường. Những Harry Potter, The Da Vinci Code… đều không hề ngán ngại Internet mà còn phá tan các kỷ lục về doanh số. Người ta có đủ loại sách: bìa cứng, bìa mềm, ấn bản đặc biệt có minh họa, giấy đẹp, giấy tái chế. Vậy cớ gì ở một nơi mà Internet mới có mặt chưa được 10 năm, người ta lại phải lo lắng về một việc không thể xảy ra? Nói không thể là bởi dù những "cảnh báo" về việc đọc sách liên tục xuất hiện, nhưng số lượng sách báo in ra vẫn ngày càng nhiều lên và cũng có những kỷ lục ở “tầm Việt Nam”, chẳng hạn như Nhậ tký Đặng Thùy Trâm, Kinh vạn hoa...

Việc bàn luận về doanh số bán sách không phải là mục đích của bài viết này, mà nguyên nhân sâu xa của những buôn phiền về văn hóa đọc mới là điều cần nói, và nó liên quan tới chủ đề của loạt bài này: Sành điệu.

Giới trẻ Việt Nam đã đón nhận lnternet một cách nồng nhiệt, dường như là trên mức cần thiết. Với một bộ phận không nhỏ những người trẻ, Intenet không dừng ở cái ngưỡng một cánh cửa mở ra thế kỷ nữa, mà còn là tiêu chuẩn sành điệu. Ngày trước tiêu chuẩn là ở dịch vụ Internet, sau nâng cấp một chút, vẫn dịch vụ nhưng là máy lạnh, phòng riêng, tới nữa là nối ADSL ở nhà và bây giờ đang thịnh mốt mang laptop đến quán cà phê có Wi-fi.

Khi đã trở thành mốt, thành tiêu chí sành điệu, tức là Internet đã mang sẵn một "quyền lực" để kéo người ta vào cái thế giới mênh mông của nó, riết rồi những người trẻ “sành điệu” cũng tự cho rằng cái gì mình cũng biết, cái gì trên Internet cũng có, và để chứng minh phong cách sành điệu Internet của mình, họ cho rằng không cần đọc sách nữa, khỏi mua CD, khỏi ra rạp xem phim, trên Intemel có cả!

Khi đám trẻ tuyên ngôn như vậy, thì những người (tạm gọi là) già không khỏi giật mình và với đúng bản tính của người già - dễ mất bình tĩnh - liền lo cuống cuồng về một thế giới không có sách in, báo in. Nếu quả thực điều đó xảy ra thì thật là một "đại họa" và không chỉ người già, vốn coi việc đọc, ngoài ý nghĩa tri thức, còn là một thứ vui.

Nhưng quả thực người già (cứ cho là như vậy) không chịu (hoặc không thích, không biết, không có thời giờ...) vào Internet để thấy những lo lắng của mình là vô ích. Internet thực ra không nhiều "quyền năng" như người ta tưởng. Và cứ cho rằng trên Internet cái gì cũng có), chẳng lẽ người ta suốt ngày ngồi ôm cái máy tính để đọc cho xong một cuốn tiểu thuyết. Hay là "dở hơi" đến mức in ra một đống A4 và đọc như đang... ôn thi? Chỉ cần một hình ảnh như vậy thôi là đủ sức đập tan cái ám ảnh sành điệu về một thứ "thiên đường" Intemet. Đọc sách không phải chỉ là hành động nhìn vào con chữ!

Với những tuyên bố đầy tính "bầy đàn” sành điệu kiểu “trên Internet có tất cả", người ta có quyền nghi ngờ những người phát ngôn hẳn là những kẻ rất lười đọc. Và hành vi lười đọc ấy được "bảo kê" bằng Internet, ý rằng không đọc sách, báo nhưng có đọc trên Internet. Nhưng họ đọc được gì trên đó? Chắc chắn những mẩu tin biên tập vụng về và cẩu thả từ báo in không thể "đè chết” được những tờ báo "chính chủ", những tiểu thuyết dài dằng dặc dưới dạng file MS-Word, PDF hay gì gì nữa không thể nào sánh được và những cuốn sách nằm gọn trong lòng bàn tay có thể đọc ở mọi nơi, mọi lúc (nhất là những khi đi máy bay, tàu hỏa, ôtô đường dài). Bở qua những lý do lãng mạn mơ màng kiểu thơm mùi giấy, đậm đà màu mực, có thể thấy sách in luôn có những là thế đủ để không cần phải lo lắng trong cuộc cạnh tranh với Internet. Sách điện tử - ebook - cũng chỉ là một trong những nhân tố tham gia cuộc cạnh tranh sòng phẳng của văn hóa đọc. Cũng như DVD và phim nhựa, dàn âm thanh hifi và máy ipod, truyền hình và phát thanh, báo điện tử và báo in thôi. Mỗi thứ có thế mạnh và thế yếu của mình. Mạnh - yếu tùy góc nhìn của mỗi người, thêm một ít thời cuộc và chủ yếu nằm trên cái nền dân trí.

Nhưng với giới "sành điệu" thì mạnh - yếu không quan trọng. Họ luôn có nhu cầu chạy theo những gì được cho là mới nhất và không gì chứng tỏ khả năng nhạy bén với cái mới hơn la cách chối bỏ, chê bai cái cũ. Mối lo về văn hóa đọc sẽ nằm ở chỗ càng ngày người ta càng lười đọc, lười trên mọi phương diện chứ không phải chỉ lười đọc sách in. Một xã hội hiện đại tạo ra nhiều lựa chọn và người ta được tự do thể hiện sự chọn lựa của mình, như thể những người thích nghe đĩa nhựa giữa thời CD, blue-ray, HD, ipod... nhưng một xã hội "sành điệu" lại luôn tự làm nghèo không gian xung quanh mình đi. Những “bầy đàn" sành điệu chỉ biết đến một hiện tại đua đòi mà không nghĩ được gì xa hơn (cả về quá khứ lẫn tương lai) chẳng lẽ lại đáng để những người nghiêm tức phải đau đầu khi đụng đến một góc sống là văn hóa đọc? Chuyện rất là không đáng!

Nguồn:
FacebookTwitterLinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Người dùng Internet đọc gì trên mạng?

    08/09/2020Thiên Ý (Theo Washington Post)Trong khi tăng trưởng của tất cả các website hàng đầu đều đang chững lại thì blog, mạng xã hội ảo và site thông tin địa phương lại phát triển với tốc độ tên lửa...
  • Đừng thu nhận tri thức kiểu... “văn hoá quà vặt”

    14/06/2019Vân LongThời gian cho mỗi người như một tấm vải, nếu tập trung ta có thể may được vài bộ áo quần tử tế. Nếu thu nhận tri thức theo kiểu “văn hoá quà vặt” “kiến thức quà vặt”, ta sẽ chỉ có được những “chiếc khăn tay sặc sỡ vụn vặt mà thôi.
  • Trí thức và nửa trí thức: Đến cả sự nhợt nhạt cũng giống nhau đáng sợ

    16/05/2016Ngô Tự LậpTrích đăng từ bài “Giáo dục, Trí thức và nửa đường còn lại” của Ngô Tự Lậpbàn về trí thức và nửa trí thức.
  • Hãy nghe 8X nói

    19/01/2016TS Phạm Văn TìnhTrong giao tiếp tiếng Việt, giờ đây có lẽ nhiều người chúng ta đều không lạ gì khi nghe từ 8X. Đây là tổ hợp chỉ "những người sinh vào thập niên 80 ở thế kỷ 20". Thế hệ "dòng 8X" này có rất nhiều điều đặc biệt trong cuộc sống đáng trân trọng. Nhưng cũng có những "dòng" 8X chảy lạc điệu, biểu hiện bằng những lối nói...
  • Thời đại ảo và những hệ luỵ mang tên @

    24/06/2015Dương Bình NguyênNhưng đã đến lúc, cần nhận thức một cách cụ thể rằng, có không ít người trẻ coi internet là một công cụ để thực hiện mục đích xấu và những hành vi đồi bại. Đã đến lúc cần phải tạo ra một môi trường để cho họ “tư duy lại tương lai” của mình. Nói như giáo sư Chu Hảo, rằng cho đến tận bây giờ để trả lời sòng phẳng câu hỏi “sống để làm gì?” thật không phải dễ dàng. Nhưng sống với ước mơ và vươn tới cái đẹp thì cũng không phải quá khó khăn. Có bao nhiêu người đã bội ước với tuổi trẻ của mình? Cái đó tuỳ thuộc vào tư duy của bạn. Nhưng @ thì phải đẹp, đẹp hơn rất nhiều ước mơ về một chiếc xe 5.900USD
  • Người Việt có “văn hóa đọc”?

    14/05/2014Yên HàNhìn lại tình hình sách in quá khiêm tốn của chúng ta hiện nay, người thì cho là lỗi của xã hội thờ ơ với sách, người thì gán tội cho người viết không thể sáng tạo ra những đứa con tinh thần xinh đẹp để người đọc phải đổ xô đi tìm, người thì đổ lỗi cho sự bành trướng của báo trí, truyền hình, Internet…
  • Lối sống

    27/02/2013Nguyễn Trần BạtCon người luôn luôn phải tồn tại trong một cộng đồng người, một nước, một khu vực nhất định. Trong cuộc sống chung như thế, người ta buộc phải tuân thủ những qui tắc nhất định, thành văn hoặc bất thành văn. Những qui tắc này bao trùm tất cả các lĩnh vực: đạo đức, thẩm mỹ... Trong số đó, có những qui tắc dần dần được cá nhân thừa nhận và trở thành thói quen...
  • Con người Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại

    09/02/2003Xuân Hà lược ghi (từ kết luận của chương trình nghiên cứu KX – 07)Trong các di sản truyền thống, bên cạnh mặt tích cực cũng hàm chứa mặt hạn chế, những phản giá trị. Trên đại thể, những mặt tiêu cực và hạn chế của di sản truyền thống VN cũng bộc lộ khá rõ mà những nét nổi bật nhất là tính cục bộ, địa phương, tâm lý bình quân chủ nghĩa gắn với thái độ “cào bằng”, ghen ghét, đố kỵ những người trỗi vượt hơn mình, tinh thần cầu may, tác phong tùy tiện, thiếu ý thức tổ chức kỷ luật, lối làm ăn nhỏ, manh mún, không biết lo xa và hạch toán kinh tế, chưa tôn trọng con người cá nhân chủ thể, tư duy phân tích, thực nghiệm và luận lý kém...
  • Cái nết, cái đẹp trong nền kinh tế tri thức

    31/01/2006GS. Tương laiTừ Tây sang Đông, tư duy của loài người đâu có đối lập giữa đẹp và nết, sự hài hòa giữa cái đẹp thể hình với cái đẹp tinh thần, giữa “sắc đẹp” quan sát được bằng mắt với phẩm chất, nhân cách của con người được cảm thụ không chỉ bằng mắt, đều là thuộc tính của con người.
  • Sinh viên Việt đang đứng ngoài cuộc với Internet?

    12/01/2006“Sinh viên là tầng lớp được đánh giá cao trong việc sử dụng Internet nhưng có đến 70% chưa biết khai thác, sử dụng Internet hiệu quả”.
  • Khi báo điện tử lên ngôi

    22/12/2005Hoài LinhVới lợi thế nhanh, sức chứa thông tin khổng lồ và khả năng tương tác nhiều chiều giữa toà soạn và bạn đọc, báo điện tử đang ''tiếm ngôi'' của báo giấy. Ghi chép của phóng viên VietNamNet từ chuyến đi khảo sát báo chí Pháp...
  • Net là một phần văn hóa

    17/12/2005“Net là một phần văn hóa quan trọng trong đời sống hiện nay”, đa số các bạn trẻ tham dự ngày hội internet lần 5 khai mạc tại Nhà văn hóa thanh niên TP.HCM sáng nay đều cùng chung quan điểm như vậy...
  • Văn hóa Internet

    15/10/2005Phạm Kim HưngHãy bắt đầu bằng việc tưởng tượng ra một cuộc sống không có điện thoại...
  • Như thế có gọi là "Sinh viên ta" sa sút vì máy tính?

    08/10/2005Đoan TrúcCó máy, chủ nhân dành nguyên ổ đĩa D để chép game, cũng có máy, ổ đĩa E toàn phim và... những hình ảnh được tải từ Internet. Và khá nhiều sinh viên dồn toàn bộ thời gian cho... chơi game và xem phim...
  • Internet trong trường đại học - quá lãng phí

    12/01/2004Lê Hạnh (thực hiện)Internet, phòng máy tính, môn tin học, website... giờ đây không còn xa lạ đối với mỗi trường đại học, cao đẳng, mỗi sinh viên. Tuy vậy, có một thực tế là SV vẫn rất khó khăn trong việc tiếp cận với Internet. Do nhiều nguyên nhân như kinh phí eo hẹp, số lượng sinh viên quá đông, công tác quản lý còn nhiều bất cập, nhận thức của nhiều lãnh đạo các trường về Internet cũng chưa đầy đủ...
  • "Mù vi tính", vì sao?

    14/12/2003MINH ĐỨCTheo các số liệu điều tra không chính thức, không dưới 50% đội ngũ cán bộ, giảng viên đại học không sử dụng máy tính trong công việc và một tỉ lệ không thua kém là chuyên viên, cán bộ các viện nghiên cứu. Giữa tâm điểm "nền kinh tế tri thức", vẫn có rất nhiều vị giáo sư, tiến sỹ chưa có email. Nguyên nhân do đâu?
  • xem toàn bộ