Đã sẵn sàng ra “biển” WTO?

12:25 CH @ Thứ Ba - 23 Tháng Năm, 2006

Không bao lâu nữa chúng ta sẽ gia nhập vào Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Hiện nay hoạt động kinh tế của chúng ta giống như mình đang ở trên sông, vào WTO chúng ta ra biển. Chúng ta đã sẵn sàng chưa?

Hoạt động kinh tế có hai mặt chìm và nổi. Nhìn bề nổi, chúng ta thấy những sự tiến bộ không thể phủ nhận trong 20 năm vừa qua và trên cơ sở đó ta có thể trả lời là đã sẵn sàng. Tuy nhiên, bề nổi kia muốn bền vững thì phải có bề chìm nâng đỡ. Có một chiếc tủ lạnh không khó lắm, nhưng làm ra được nó, biết giữ gìn nó thì khó hơn nhiều. Đó là phần chìm hay là những yếu tố tinh thần cho sự phát triển kinh tế, có phát triển thì mới hội nhập được.

Trong kinh doanh quốc tế, dù “business is business” (kinh doanh là kinh doanh) thì doanh nhân vẫn đòi hỏi sự tâm đầu ý hợp; bởi ai cũng yêu thích sự thuận tiện; nó làm cho đỡ mất thời gian, vốn là yếu tố tạo nên tiền bạc.

Nhìn trong hiện tình, về bề chìm thì chúng ta sẽ còn nhiều lúng túng. Tôi xin kể một cái về mặt tâm lý.

Tâm lý khi soạn thảo luật lệ

Do hoàn cảnh lịch sử, mỗi khi nhìn về sinh hoạt xã hội để ban bố luật lệ điều chỉnh, các viên chức soạn thảo trong chính quyền đều nghĩ xã hội của mình phải là xã hội tốt đẹp 100%, không có cái xấu, bảo rằng cái xấu không phải là bản chất của chế độ, và đó là ưu việt của chế độ ta.

Thực ra đó là một sự ao ước chứ không phải là một thực tế. Các nhà soạn thảo luật cho thấy đã từng bị nhầm lẫn giữa ao ước và thực tế khi soạn luật. Thật vậy, bản chất của con người là có sai sót. Cái đẹp của họ là cố gắng giảm bớt sai sót; chứ không phải là không có sai sót. Bởi thế bao lâu còn con người thì còn có cái xấu. Hơn nữa, chính nhờ sự hiện hữu của cái xấu chúng ta mới nhận ra được cái tốt và thúc đẩy cái tốt. Đó là thực tế.

Luật pháp của chúng ta, nhất là các văn bản hướng dẫn, thường được xây dựng dựa trên sự ao ước vừa nêu. Nhà soạn thảo cố gắng tìm ra những biện pháp hiệu quả nhất để vô hiệu hóa hành vi phạm pháp của những kẻ xấu.

Chẳng hạn, đã có một dạo luật thuế quy định là khi khai báo để lấy mã số thuế thì phải vẽ bản đồ dẫn đến địa chỉ công ty. Biện pháp này được đưa ra nhằm đối phó với một số người ma mãnh đã lập công ty cốt để mua hóa đơn giá trị gia tăng đem bán. Nó đúng xét theo mục đích của nó; và đối với kẻ ma mãnh thì phải làm như thế.

Tuy nhiên, số công ty ma mãnh chỉ là thiểu số so với số công ty đàng hoàng. Biện pháp đưa ra chỉ nhắm vào thiểu số nhưng khi áp dụng thì nó trùm lên mọi công ty không phân biệt xấu, tốt. Vậy là - một cách vô tình - mọi công ty xin mã số thuế kể từ sau khi có quy định kia trở đi đều là… kẻ ma mãnh!

Quy định ấy ngày nay không còn, nó được nhắc lại ở đây cốt chỉ nêu lên rằng khi soạn thảo luật lệ cần phải có một quan điểm thực tế về xã hội và về con người sống trong xã hội. Đừng mong xã hội sẽ tốt 100% khiến phải quyết liệt tận diệt những phần tử xấu qua luật pháp.

Khi soạn thảo luật để thiết lập một định chế nào đó - nhất là khi hội nhập - thì những thủ tục ấn định, biện pháp thi hành phải đơn giản, rõ ràng, ít tốn kém, để thúc đẩy người bị điều chỉnh làm đúng, và muốn làm đúng. Các quy định không nên chỉ nhắm loại trừ kẻ xấu, đề phòng họ, vô hiệu hóa họ; bởi vì những biện pháp ấy khi áp dụng chung cho mọi người thì chúng đích đáng với kẻ xấu nhưng lại gắt gao đối với người tốt, mà số người sau mới đông. Muốn thu hút nhà đầu tư vào nước mình mà gắt gao với họ thì ai sẽ vào?

Hơn nữa, biện pháp “loại trừ kẻ xấu” dù có hữu hiệu trong niềm tin của người soạn thảo bao nhiêu đi nữa thì kẻ xấu vẫn qua lọt, nhờ hối lộ, nhờ bôi trơn. Đó cũng là cơ hội khiến cho quan chức chính quyền bị tha hóa hay biến chất.

Nói như vậy là làm ngơ cho kẻ xấu sao? Trong một chừng mực nào đó thì thật là như thế! Tuy nhiên, Nhà nước là một quyền uy xã hội, cần phải có một tâm hồn lớn và một đầu óc rộng. Đó là điều kiện tinh thần cần thiết để mở rộng sự giao dịch trong bối cảnh hội nhập. Ở các nước phát triển khác họ cũng làm như thế. Chính quyền cũng phải chọn lựa và trả giá; còn cứ khư khư với cách làm luật theo “sự ao ước” thì sẽ còn lúng túng khi hội nhập sau này.

Hơn nữa, cũng cần phải nhìn ra một thực tế khác. Ấy là, so với khả năng của mỗi công dân, tài nguyên của Nhà nước to hơn gấp nhiều lần.

Thí dụ, một người phạm tội tại Đồng Nai mà chạy trốn xuống An Giang, họ phải đi gần cả ngày; trong khi ấy, cảnh sát Đồng Nai muốn truy đuổi chỉ cần gọi điện thoại xuống An Giang yêu cầu hỗ trợ mất vài phút! Do vậy, Nhà nước phải chấp nhận “rủi ro hành chính”, tức là làm ngơ cho kẻ xấu lúc khởi đầu. Có kẻ xấu sẽ lợi dụng các biện pháp dễ dãi đưa ra, Nhà nước chấp nhận rủi ro đó vì những mục đích cao cả hơn, rộng lớn hơn và cũng vì quyền lực to lớn của mình.

Với một biện pháp định chọn, người soạn luật cần hỏi: người tốt sẽ bị khó khăn gì, có thúc đẩy họ chấp hành tự nguyện không, có gắt gao quá đối với họ không; chứ đừng đặt câu hỏi: quản lý đã chặt chưa, kẻ xấu lọt được chăng?

Một điển hình đáng mừng

Luật pháp phải phục vụ người tốt, thúc đẩy cái thiện, chứ không phải chỉ cốt đối phó với cái xấu hay loại trừ cái ác. Cái thiện nảy nở thì cái ác sẽ giảm đi. Rất vui là ta vừa có một điển hình, ấy là Quy định về thủ tục hải quan điện tử.

Về luật này, Tổng cục Hải quan cho biết đại ý các doanh nghiệp cứ việc ngồi ở nhà gửi tờ khai; khai sao nộp thuế vậy; không cần biết ai tốt, ai xấu. Hải quan sẽ quản lý toàn bộ thông tin về tình hình xuất nhập khẩu các mặt hàng, quản lý toàn bộ quá trình chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp khi làm thủ tục chứ không phải là “soi” từng lô hàng.

Từ anh bảo vệ đứng gác ngày trước, bây giờ hải quan thi hành nhiệm vụ giống như một người cảnh sát khu vực, nắm tình hình chung, không kiểm tra tất cả, chỉ “soi” những đối tượng có dấu hiệu bất thường. Bây giờ, hải quan coi doanh nghiệp là đối tác của mình, nghĩa là tin nhau. Hoan hô!

Hải quan đã chấp nhận “rủi ro hành chính”, tức là để lọt một số nhỏ người xấu, nhưng họ đã phục vụ đa số tốt và vẫn có biện pháp đối với số xấu kia. Luật cho phép hải quan, dù hồ sơ đã được thông quan, thì vẫn có thể soát lại tất cả, thấy nghi vấn thì kiểm tra. Đấy, hải quan sử dụng “tài nguyên” của mình đấy! Họ có làm ngơ cho kẻ xấu đâu! Khi số xấu bị trừng phạt đích đáng thì những người tốt thấy hãnh diện và họ sẽ tiếp tục làm tốt; còn kẻ xấu trông gương trước sẽ chùn tay. Như thế số người tốt sẽ tăng dần, còn số xấu giảm đi.

Tuy nhiên, vì xã hội này là của loài người nên người xấu không bao giờ hết; vì thế mà vẫn cần có… hải quan. Nhưng hải quan hoạt động để phục vụ người tốt, chứ không chỉ để tiễu trừ kẻ xấu.

Khi mọi luật lệ của ta được ban bố theo tâm lý ấy, thì đất nước này sẽ trở nên “đất lành chim đậu” đối với đầu tư các loại để mà nói đến hội nhập.

Nguồn:
FacebookTwitterLinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Tinh thần mở, tri thức mở

    31/01/2016TS. Ngô Quang Hưng (Giảng viên ĐH New York)Tinh thần mở chính là sự chuyển dịch mẫu hình của khoa học và công nghệ thế giới trong hơn 30 năm bùng nổ CNTT vừa qua. Tự do tí toáy đang dần san phẳng bao nhiêu rào cản. biên giới địa - chính trị, kinh tế, văn hóa tri thức… tạo nên một "thế giới phẳng"...
  • Cải cách hướng tới một Việt Nam tự do và trí tuệ

    03/08/2014TS. Lê Đăng DoanhNếu không có cải cách mạnh mẽ sẽ rất khó có một xã hội phát triển. Chỉ có dân mới cải cách được bộ máy nhà nước, bộ máy nhà nước không thể tự cải cách được chính mình...
  • Muốn vươn lên, chúng ta phải vượt qua đại dương trí tuệ

    29/12/2010Lê HùngĐã từng cố vấn kinh tế cho nhiều lãnh đạo cao cấp (như cố Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Văn Đồng, cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh) nên không ngoa khi ví ông như “cuốn từ điển sống” về kinh tế Việt Nam trong 20 năm đổi mới...
  • Vài cảm nhận về thời đại

    09/11/2010Giang AnhNhững đặc trưng lớn của thời đại này là gì? Dòng chảy của lịch sử sẽ đi về đâu và vị trí của trí thức trẻ Việt Nam trong dòng chảy chung ấy thế nào?
  • Đất nước đang trông chờ những người cầm lái...

    03/11/2010Trường KiênĐiều gì là nguyên nhân chủ yếu làm cản trở sự phát triển của một quốc gia? Câu hỏi được đặt ra trong thời điểm mà mọi người dân Việt đang bức xúc với chuyện “tụt hậu” quá xa, quá lâu của đất nước mình. Đứng lại có nghĩa là thụt lùi - điều đó không chỉ đúng với từng cá nhân, mà còn là điều tất yếu đối với một tập thể, một cộng đồng, một đất nước...
  • Thế kỷ XXI: Một tương lai hư nhiều hơn thực?

    21/05/2006Đặng Chuẩn giới thiệu và lược dịchBước sang thế kỷ XXI, có những đợt sóng liên tục các dự báo lạc quan về thành tựu khoa học, phát minh công nghệ, về kinh tế xã hội. Tuy nhiên, cũng có một luồng ý kiến hoài nghi liệu thế kỷ mới có đem lại được gì hơn cho loài người? Điển hình trong luồng phản đề ấy là một bài viết gần đây...
  • Ra biển, phải bắt đầu từ bờ

    16/05/2006Hà Văn ThịnhVòng đàm phán thứ 12 Việt - Mỹ là vòng đàm phán cuối cùng để bước vào "con tàu" WTO mà Việt Nam sẽ trở thành thành viên chính thức của "thuỷ thủ đoàn" thương mại thế giới. Có thể nói, "duyên nợ" Việt - Mỹ luôn kịch tính đến phút chót...
  • WTO - Bao nhiêu “nhà” là đủ

    15/05/2006GS. Võ Tòng XuânMột loạt cơ hội trước mắt sẽ dâng đến cho mọi người Việt Nam làm giàu, với một điều kiện tiên quyết: có khả năng cạnh tranh cao và lành mạnh. Việc này đòi hỏi từng nhà quản lý ở từng cơ sở, từng ban ngành trong mọi lĩnh vực kinh tế, phải biết người biết ta và biết nâng cao trình độ và khả năng cạnh tranh của mình để không bị thua trên sân nhà mình...
  • Toàn cầu hóa, được và mất

    09/05/2006GS. Văn Như CươngToàn cầu hóa về bản chất là sự mở rộng thị trường ra ngoài biên giới quốc gia, một mong muốn hiển nhiên của những quốc gia có nền kinh tế mạnh hơn, sản xuất được nhiều hàng hóa hơn so với các nước khác. Quy luật muôn đời vẫn là: có thị trướng rộng lớn hơn, có nhiều khách hàng hơn thì lợi nhuận càng cao hơn.
  • Thế giới phẳng hay không?

    06/04/2006Nguyễn Vạn PhúSau thành công với cuốn Chiếc Lexus và cây ôliu, Thomas Friedman lại vẫn là tác giả viết về đề tài “toàn cầu hóa” thành công hơn cả khi tung ra cuốn Thế giới là phẳng vào tháng tư năm ngoái và đến cuối năm bán được trên 1,1 triệu cuốn. Tuy nhiên, giới học giả nghiên cứu và giới phê bình, điểm sách lại không ngớt chê bai đủ điều về cuốn sách này. Vì sao có chuyện lạ thế?
  • “Thế giới phẳng” và Việt Nam chúng ta

    31/03/2006Nguyễn Trung“Thế giới phẳng” của Thomas L. Friedman giống cái bánh mỳ nóng mới ra lò, người mua háo hức như đã từng háo hức với “Chiếc xe Lexus và cây ô-liu” cũng của ông ta cách đây dăm năm. “Phẳng” với ý nghĩa quá trình toàn cầu hóa kinh tế kéo theo quá trình toàn cầu hóa mọi mặt đời sống xã hội loài người trên hành tinh này đi vào “luật chơi chung”...
  • Toàn cầu hóa và vận hội của Việt Nam

    28/03/2006Vũ Thành Tự AnhToàn cầu hóa không phải là một hiện tượng gì mới lạ trong lịch sử phát triển của loài người, có mới đi chăng nữa chỉ là ở chỗ làn sóng toàn cầu hóa thời nay xảy ra với tốc độ cao hơn, cường độ mạnh hơn, và phạm vi rộng lớn hơn rất nhiều so với trước đây mà. Và dân tộc ta đã có ý thức chủ động hòa mình vào làn sóng ấy...
  • Năng lực tư duy toàn cầu

    23/03/2006TS Nguyễn Sĩ Dũng (thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng)Trong một đất nước đang xây dựng hòa bình và chủ động hội nhập, thì việc nâng cao sức chiến đấu không biết sẽ cần thiết và hữu ích đến đâu, nhưng việc nâng cao năng lực lãnh đạo đúng là một đòi hỏi hết sức cấp bách...
  • Học cách tư duy mới trong một thế giới thay đổi

    17/03/2006Lê Đăng DoanhTrở về sau chuyến công tác dài ngày ở Thượng Hải, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh đã có bài nói chuyện tại Câu lạc bộ Doanh nghiệp VN. Bàn về kinh doanh trong thời kỳ mới, ông nhấn mạnh rằng đã đến lúc doanh nghiệp VN cần học cách tư duy mới trong một thế giới đang thay đổi quá nhanh chóng...
  • Toàn cầu hoá: Cuối cùng đó là một trái đất phẳng

    05/02/2006Thomas L. Friedman, “It’s a Flat World, After All”, The New York TimesNăm 1492, Christopher Columbus vượt biển tới Ấn Độ, đi về hướng Tây. Ông trở về quê hương và tuyên bố: “Trái đất tròn”. 512 năm sau, tôi cũng bay tới Ấn Độ bằng máy bay hãng Lufthansa. Tôi đi về hướng đông. Trở về nhà tôi thì thầm với vợ mình: “Trái đất phẳng”...
  • Sống trong thế giới hôm nay

    28/01/2006Nguyên NgọcThomas Friedman, tác giả cuốn sách Chiếc Lexus và cây ô-liu, hiểu ra rằng, khác với thời Christopho Colombo, trái đất ngày nay không còn tròn nữa. Từ tròn chuyển sang phẳng là đặc điểm lớn nhất của thời đại ngày nay, và cái đó người ta gọi là toàn cầu hóa...
  • Trò truyện thời hội nhập

    27/01/2006Trần Đăng Khoa ghiCâu chuyện chúng tôi là chuyện về thời hội nhập. Một vấn đề lớn, mang tính toàn cầu. Bởi thế không thể nói qua quýt trong mấy vốc chữ...
  • Công cuộc đổi mới ở Việt Nam hiện nay: Nhìn từ giác độ mâu thuẫn của quá trình phát triển

    01/01/2006GS. TS. Phạm Ngọc QuangQua gần 20 năm đổi mới, nhân dân Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn. Song, để đưa công cuộc đổi mới tiếp tục tiến lên, chúng ta phải giải quyết rất nhiều mâu thuẫn phức tạp mà trong bài viết này mới điểm danh đại thể 8 mâu thuẫn...
  • xem toàn bộ